Καπναποθήκες
Τα κτίρια των καπναποθηκών στο Αγρίνιο είναι κτίρια που έχουν ιστορική, αρχιτεκτονική και πολιτιστική αξία για την πόλη.
Οι καπναποθήκες αποτυπώνουν όλες τις όψεις της πολύπλοκης σχέσης του καπνού με την πόλη της καπνεργασίας, τις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στους καπνεμπόρους, τους καπνεργάτες και τις καπνεργάτριες, τις συγκρούσεις, τη μιζέρια και εξαθλίωση, τη φυματίωση που θέριζε τους καπνεργάτες, τους έρωτες που άνθσαν μέσα στις καπναποθήκες και το άρωμα του καπνού μιας έντονης και ταραγμένης καθημερινής ζωής.
Η μορφή των καπναποθηκών του Αγρινίου ακολουθούσε απολύτως τη λειτουργία τους. Καθώς χρειάζονταν φως στην επεξεργασία και σκιά στην αποθήκευση, αρχιτεκτονικά οι αποθήκες εξασφάλιζαν φως ψηλά και σκιά χαμηλά.
Ως συνέπεια, στον πρώτο όροφο στιβάζονταν τα ανεπεξέργαστα καπνά πάνω σε ξύλινα τελάρα, γνωστά ως κρεβαταριές, ώστε τα καπνόφυλλα να αερίζονται και να προστατεύονται από το σάπισμα. Περιμετρικά υπήρχαν ανοίγματα που εξασφάλιζαν τον αερισμό του χώρου, ήταν όμως μικρά, για να περιορίζουν το φωτισμό. Στο δεύτερο όροφο γινόταν η επεξεργασία. Συμμετρικά με τον πρώτο όροφο φτιάχνονταν παράθυρα περιμετρικά, με μεγαλύτερο όμως άνοιγμα, για να εξασφαλίζουν περισσότερο φως.
Το εσωτερικό των καπνομάγαζων ήταν ενιαίο και οι στέγες ξύλινες τετράριχτες και καλύπτονταν από βυζαντινά κεραμίδια.
Ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό όλων των κτιρίων αυτών είναι ότι διέθεταν μόνο μια πόρτα κι αυτή με σχετικά μικρό άνοιγμα, αν σκεφτεί κανείς ότι επρόκειτο για δημόσια κτίρια βιομηχανικού χαρακτήρα.
Οι πρώτες καπναποθήκες στο Αγρίνιο
Οι καπναποθήκες αυτές δημιουργήθηκαν πριν τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
(Οι πληροφορίες και οι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο της Γίτσας Πανταζή – Ναστούλη).
Το συγκρότημα στο σύνολό του αποτελείται από τρία κτίσματα. Ένα τριώροφο κεραμοσκεπές κτίριο που εκτείνεται επί της οδού Δεληγιώργη, ένα μικρότερο διώροφο που στέγαζε τις διοικητικές υπηρεσίες της εταιρείας, με εμφανή τα εκλεκτικιστικά μορφολογικά στοιχεία και με όψη επί των οδών Δ. Μακρή και Δεληγιώργη και ένα τρίτο νεότερο κτίριο κατασκευασμένο περίπου στα τέλη της δεκαετίας του 1960 με αρχές του 1970.
Αφών Παπαπέτρου
Ένα από τα σημαντικότερα δείγματα ιστορικής βιομηχανικής αρχιτεκτονικής που φτάνουν ως τις μέρες μας, ίσως το μεγαλύτερο που κατασκευάστηκε στο Αγρίνιο, είναι οι καπναποθήκες Αφων Παπαπέτρου, στη συμβολή των οδών Λ. Μαβίλη και Κ. Παλαμά, απέναντι από το κτίσμα του παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού. Η χωροθέτησή του, όπως και όλων των καπναποθηκών της πόλης, ήταν άμεσα συσχετισμένη με εκείνη του σιδηροδρόμου για λόγους διανομής.
Η καπναποθήκη Παναγοπούλου κτίστηκε το 1926 – 1928. Πρόκειται για ένα διώροφο, πέτρινο κτίριο. Το οικοδόμημα αυτό, που είχε ανακαινισθεί και επεκταθεί, είναι συνδεδεμένο με τις μνήμες των παλαιοτέρων. Όχι μόνο γιατί σ’ αυτό εργάστηκαν εκατοντάδες καπνεργάτες, αλλά και γιατί συνδέεται με τις μνήμες της Κατοχής και της Αντίστασης. Δυστυχώς, παρά τις προσπάθειες που έγιναν από φορείς και κατοίκους, δεν επιτεύχθηκε η διατήρηση του κτιρίου και στην θέση του έχει ανοικοδομηθεί πολυόροφη οικοδομή.
Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και συγκεκριμένα στην οδό Μεσολογγίου 17 και Βαρνακιώτη. Κτίστηκε στις αρχές του αιώνα. Χαρακτηρίστηκε επίσης ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού στις 15/4/1992. Είναι διώροφο με υπερυψωμένο υπόγειο, πέτρινο, κεραμοσκεπές. Ανήκει στον Δήμο Αγρινίου πλέον, αλλά δυστυχώς έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη του και σήμερα έχει γκρεμιστεί το μεγαλύτερο μέρος του.
Καμποσιώρα (πρ. Αβραμίκου)
Η καπναποθήκη Καμποσιώρα (πρώην Αβραμίκου) αγοράστηκε και αναπαλαιώθηκε από τον ΟΤΕ. Στη συνέχεια πωλήθηκε στο ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας, το οποίο τη χρησιμοποιεί για τα γραφεία του, ενώ στο υπόγειο του κτιρίου υπάρχουν τεχνικές εγκαταστάσεις του ΟΤΕ.
Δεύτερη καπναποθήκη:
Βρισκόταν στην οδό Δημητρίου Βότση. Το 1971 περιήλθε στην ιδιοκτησία των Αφών Ηλιού και στη συνέχεια εκποιήθηκε και παραχώρησε τη θέση της σε πολυώροφη πολυκατοικία.
Παπαβασιλείου
Ο Βασίλης Παπαβασιλείου καταγόταν από την Κανδήλα, ένα χωριό κοντά στη Βυτίνα (Πελοπόννησος). Εγκαταστάθηκε στο Αγρίνιο προς το τέλος του 19ου αι.
Χασουράκη
Στην οδό Παπαστράτου , στη θέση τους σήμερα υπάρχει πολυκατοικία στην οποία στεγάζεται και το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο.
Η καταγωγή της οικογένειας ήταν από την Χανιά, αργότερα λόγω του εμπορίου καπνού πήγαν στην Σϋρο και από εκεί ήρθαν στο Αγρίνιο. Το αρχοντικό , το οποίο διακρίνεται πίσω από την αποθήκη καπνού ανήκε στην ίδια οικογένεια και στο ισόγειο υπήρχαν καταστήματα.
Αφων Σακελλαριάδη
Οι αδελφοί Σακελλαριάδη (Σπύρος, Γεώργιος, Νικόλαος και Δημοσθένης), κατάγονταν από το χωριό Ματαράγκα του πρώην Δήμου Αρακύνθου. Νωρίς εγκαταστάθηκαν στο Αγρίνιο, όπου ασχολήθηκαν με το καπνεμπόριο, το οποίο γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου
Ιωάννη Κόκκαλη
Οι καπναποθήκες Κόκκαλη βρίσκονταν στην οδό Μπουκογιάννη, γωνία με την οδό Καραπαππά.
Αργότερα στο υπόγειο του κτιρίου λειτούργησε το club “Υπόγειο¨.
Ο Ιωάννης Κόκκαλης, ιδιοκτήτης των καπναποθηκών, γεννήθηκε στις Παπαδάτες Ξηρομέρου. Εγκαταστάθηκε στο Αγρίνιο και ασχολήθηκε με το εμπόριο καπνού.
Ρόζη – Βαρνάβα
Οι αποθήκες βρίσκονταν στην πλατεία Παναγοπούλου και ήταν χτισμένες το 1924-1926. Αγοράστηκαν αργότερα από τους Αδελφούς Παπαστράτου και στη συνέχεια το κτίριο και η λοιπή περιοχή, περίπου 780 τ.μ., παραχωρήθηκαν από τους Παπαστραταίους με δωρητήριο στη Γυμναστική Εταιρεία Αγρίνιου (1984).
Εθνικής Τραπέζης
Βρίσκονταν στην οδό Πάνου Σούλου, όπου σήμερα η επέκταση του καταστήματος της Τράπεζας από την ομώνυμη οδό (Πάνου Σούλου).
Γιάγκα
Οι αδελφοί Επαμεινώνδας, Γιάννης και Χρήστος είχαν συστήσει Καπνεμπορική Εταιρεία: Αφοι Γιάγκα. Οι καπναποθήκες τους βρίσκονταν στην οδό Ζωοδόχου Πηγής. Μετά το θάνατο των Αδελφών Γιάγκα το κτίριο νοικιαζόταν από τους καπνέμπορους Αποστόλη Μακρυκώστα και Σπύρο Καπέρδα.
Ανδρικόπουλου
Βρίσκονταν στην οδό Δ. Σταΐκου. Στη θέση τους σήμερα υπάρχει πολυώροφη πολυκατοικία.
Ο χώρος του καπνικού σταθμού (Καπνολογικού Ινστιτούτου ή ΚΣΕΑ) καταλαμβάνει έκταση 24 στρεμμάτων περίπου, στις νοτιοδυτικές παρυφές της πόλης του Αγρινίου, στη συμβολή της οδού Ηρακλείτου με την εθνική οδό Αγρινίου-Αντιρρίου.
Ανδρέα Παπανδρέου (καπνεμπόρου)
Υπήρχε στην οδό Μπαϊμπά. Στη θέση της υψώθηκε πολυώροφη πολυκατοικία.
Οι νεώτερες καπναποθήκες στο Αγρίνιο
Οι καπναποθήκες αυτές δημιουργήθηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
(Οι πληροφορίες και οι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο της Γίτσας Πανταζή Ναστούλη).
Βρίσκονται στην οδό Μακρή 18, Αγρίνιο. Χτίστηκαν το 1960. Πρόκειται για ένα επταώροφο κτίριο στο οποίο στεγάζονταν τα γραφεία του Ε.Ο.Κ. και – παράλληλα – υπήρχαν αποθηκευτικοί χώροι καπνού, αλλά και χώροι επεξεργασίας.
Αποθήκες στο Ζαπάντι:
Πρόκειται για τεράστιες αποθήκες που βρίσκονται σε ένα οικόπεδο 250 στρεμμάτων στο Ζαπάντι . Ο κτιριακός χώρος καταλαμβάνει έκταση 58 στρέμματα. Ιδρύθηκαν το 1978 και λειτούργησαν αρχικά ως χώροι αποθήκευσης και επεξεργασίας καπνού.
Αποθήκες Ηλιού (Νέες
Πρόκειται για το πολυώροφο κτίριο στη θέση Φούσκαρη Αγρίνιου, παρά την Εθνική οδό Αγρινίου-Αμφιλοχίας, στο 2ο χιλιόμετρο. Άρχισε να οικοδομείται το 1977 και ολοκληρώθηκε το 1981.Βρίσκεται σε ένα χώρο, περίπου 8 στρεμμάτων.
Θ. Γεωργιάδης Α.Ε.
Πρόκειται για δυο “μεταλλικά” κτίσματα ιδιοκτησίας του καπνοβιομηχάνου Θ. Γεωργιάδη Α.Ε. στην Νεάπολη, (πρώην Ρουσέϊκα) . Λειτούργησαν ως χώροι αποθήκευσης και επεξεργασίας καπνού.