Αφοι Παναγόπουλοι
Έρευνα – Επιμέλεια κειμένου: Γίτσα Πανταζή Ναστούλη
agriniomemories.blogspot.gr
Ο Αναστάσιος Παναγόπουλος γεννήθηκε στα Καλάβρυτα και σε μικρή ηλικία εγκαταστάθηκε στο Αγρίνιο.
Αρχικά εργάστηκε ως τεχνίτης σε τοπική βιοτεχνία μάλλινων ανδρικών ειδών για τους φουστανελάδες. Σύντομα κατόρθωσε να ανοίξει δικό του εμπορικό κατάστημα υφασμάτων και να εξελιχθεί σε έναν από τους ευπορότερους εμπόρους του Αγρινίου. Στο κατάστημά του, έπιασε δουλειά ως παραγιός για πέντε χρόνια, ο 12χρονος Ευάγγελος Παπαστράτος, το 1896.
Ο Αναστάσιος Παναγόπουλος παντρεύτηκε τη Σπυριδούλα Αντωνοπούλου, κόρη του τοκιστή Κωνσταντίνου Αντωνόπουλου και απέκτησε μαζί της τέσσερα αγόρια τον Ανδρέα, Μενέλαο, Κωνσταντίνο και Αχιλλέα και πέντε κορίτσια, την Τασία, Γεωργία, Αικατερίνη, Ιουλία και την Ερασμία, την μητέρα της Μαρίας Δημάδη.
Ο Αναστάσιος παράλληλα με το εμπόριο υφασμάτων συνεταιριζόταν με τον πεθερό του Κωνσταντίνο Αντωνόπουλο κάνοντας εμπόριο σιτηρών, καπνών, λαδιών και μαλλιών αιγοπροβάτων.
Επίσης με τον κουμπάρο του Βασίλη Φαφούτη έκαναν εμπόριο καπνών.
Ο Αναστάσιος Παναγόπουλος πέθανε το 1898.
Δολοφονία Επαμεινώνδα Παναγόπουλου
Μετά το θάνατο του Αναστασίου Παναγόπουλου το εμπορικό κατάστημα ανέλαβε ο ανιψιός του Επαμεινώνδας μαζί με το γιό του, Ανδρέα Παναγόπουλο. Δύο χρόνια αργότερα, στις 26 Μαρτίου του 1900, δολοφονήθηκε ο Επαμεινώνδας Παναγόπουλος.
Ο τύπος της εποχής αναφέρθηκε στο γεγονός αυτό καθώς «…ο ατυχής Παναγόπουλος κατείχε ζηλευτήν θέσιν εν τω εμπορίω Αγρινίου.», όπως αναφέρεται στο Νεολόγο Πατρών.
Αναφέρει ο Ευάγγελος Παπαστράτος στο βιβλίο του «Η δουλειά και ο κόπος της» για την δολοφονία του Επαμεινώνδα Παναγόπουλου:
«…τον σκότωσε μέσα στο κατάστημά του ένας πελάτης μεθυσμένος, ψευτοπαλληκαράς απ’ αυτούς που συνήθιζαν τότε να οπλοφορούν ελεύθερα με μαχαίρια και κουμπούρια και που για το ψυλλοπήδημα, όταν νόμιζαν πως κάποιος τους μίλησε άσχημα ή τους πρόσβαλε τάχα το φιλότιμο, τραβούσαν απ’ το σελάχι το μαχαίρι ή το κουμπούρι και σκότωναν τον κόσμο άδικα. Είχαν πάντα την ελπίδα πως με τα πολιτικά μέσα που διέθεταν, θα κατόρθωναν να ξεφύγουν την τιμωρία, γιατί οι πολιτικοί εκείνη την εποχή φρόντιζαν να κολακεύουν όλα τα κακοποιά στοιχεία που τρομοκρατώντας τον κοσμάκη έπαιζαν σημαντικό ρόλο στις εκλογές. Αυτός που σκότωσε τον Παναγόπουλο καταδικάστηκε σε 17 χοόνια φυλακή. Δεν ξέρω πόσα έκανε…»
Μετά την δολοφονία του Επαμεινώνδα Παναγόπουλου τη διεύθυνση του καταστήματος και του εμπορίου που είχε ήδη αναπτυχθεί αναλαμβάνει ο Ανδρέας με την επίβλεψη του παππού του τοκιστή Κ. Αντωνόπουλου και τον συνεργάτη του πατέρα του στο εμπόριο καπνού, Β. Φαφούτη.
Ανδρέας Παναγόπουλος
Ο Ανδρέας Παναγόπουλος πρωτότοκος γιος του Αναστασίου, γεννήθηκε το 1883.
Φοίτησε στο εκπαιδευτήριο Βλάχου στην Κέρκυρα. Διέκοψε όμως τις σπουδές του λόγω του θανάτου του πατέρα του, επέστρεψε στη γενέτειρά του, ανέλαβε την οργάνωση και διοίκηση της εταιρείας και κατάφερε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα και επέκτεινε τις δραστηριότητες της εταιρείας, εξάγοντας καπνά όχι μόνο στην Αίγυπτο, που ήταν μια από τις σημαντικότερες χώρες εισαγωγής Ελληνικών καπνών αλλά και στην Γερμανία, η οποία ήταν μια σημαντική αγορά τότε. Το 1923 η εταιρεία Παναγόπουλου συνεργάστηκε με την British American Tobacco Company (Β.Α.Τ.), η οποία ήταν ο κυριότερος αγοραστής των καπνών Αγρινίου.
Το 1925 ο Ανδρέας Παναγόπουλος αποφάσισε να πολιτευτεί και κάλεσε τα αδέλφια του Μενέλαο, Κωνσταντίνο και Αχιλλέα να μπουν στην επιχείρηση. Έτσι η εταιρεία στα 1925 διαμορφώθηκε σε συνεργασία των αδελφών Παναγοπούλου και του γαμπρού τους Ιωάννη Ροντήρη.
Η νέα εταιρεία μετά την οικονομική κρίση του 1929 διαρκώς προόδευε και καθιερώθηκε ως προμηθευτής καπνών στις καπνοβιομηχανίες της Βρετανίας, Γερμανίας, Αιγύπτου και Αμερικής. Η εταιρεία άνοιξε και θυγατρική στο Αμβούργο που κατά τον μεσοπόλεμο ήταν το κυριότερο κέντρο καπνού στην Ευρώπη αποκτώντας ισχυρή φήμη.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου η εταιρεία αναγκάστηκε να σταματήσει τις δραστηριότητές της, γιατί οι κατακτητές κατέσχεσαν τα καπνά τους και τις αποθήκες τους, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν ως φυλακές.
Μετά τον πόλεμο και την κατοχή επαναλειτούργησε συνεχίζοντας τις εξαγωγές της και την ανοδική πορεία της.
Ο Ανδρέας Παναγόπουλος εκτός από τις εμπορικές δραστηριότητες που είχε αναπτύξει στο Αγρίνιο είχε και αξιόλογη κοινωνική δράση. Όντας αγαπητός στους συμπολίτες του κατάφερε να εκλεγεί δήμαρχος για δύο συνεχείς τετραετίες από το 1925 έως το 1934 και βουλευτή Αιτωλοακαρνανίας το 1935.
Το 1951 στις εκλογές της 15ης Απριλίου επανεκλέγεται Δήμαρχος Αγρινίου αλλά δεν ολοκλήρωσε την θητεία του λόγω του αιφνίδιου θανάτου του ένα χρόνο αργότερα.
Συνέδεσε τ’ όνομά του με τη δημιουργία της ρυμοτομίας, την ασφαλτόστρωση κεντρικών δρόμων, το νέο υδραγωγείο, τη δημοτική αγορά.
Υπήρξε ένας απ’ τους ιδρυτές της Ενώσεως Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος, το 1927.
Μερικά από τα σημαντικά έργα, που έγιναν κατά την περίοδο της δημαρχίας του:
• Το 1926 ενέκρινε σημαντικό χρηματικό ποσό (80.000) για την ανασκαφή και τον εντοπισμό του Αρχαίου Αγρίνιου.
• Το 1928 πραγματοποιήθηκε ο γενικός ηλεκτροφωτισμός της πόλης.
• Το 1930 έγινε η κατασκευή υδραγωγείου και δικτύου ύδρευσης.
• Το 1932 κατασκευάστηκε η δημοτική αγορά, απαλλάσσοντας, το Αγρίνιο από τη θέα των διασκορπισμένων ιχθυοπωλείων και κρεοπωλείων στο κέντρο του.
• Το 1932 με προσφορά των Αδελφών Παπαστράτου έγιναν τα “Παπαστράτεια Εκπαιδευτήρια” και ταυτόχρονα μετά από διαπραγματεύσεις ο δήμαρχος Ανδρέας Παναγόπουλος, πέτυχε να δεσμεύσει το Υπουργείο Παιδείας, να αναγερθούν άλλα τρία σχολεία με δαπάνες του υπουργείου.
• Επί της δημαρχίας του επίσης δόθηκε οριστική λύση στο στεγαστικό πρόβλημα των προσφύγων, που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή μετά την Μικρασιατική καταστροφή, οι οποίοι στεγάστηκαν σε οικισμούς στον Άγιο Κων/νο Αγρινίου και όχι στο σημερινό Πάρκο.
Στοιχεία για τον παρ ολίγο συνοικισμό των προσφύγων ΕΔΩ:
• Λειτουργία Υποκαταστήματος Εμπορικής Τράπεζας το 1924,
• Λειτουργία Υποκαταστήματος Τράπεζας Ελλάδος το 1930 και
• Λειτουργία Υποκαταστήματος Αγροτικής Τράπεζας το 1934.
• Το 1932 με Προεδρικό Διάταγμα ιδρύεται το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο.
• Το 1933 ιδρύεται στην πόλη ο Καπνικός Σταθμός, ένα επιστημονικό κέντρο για τον καπνό.
Ο αιφνίδιος θάνατός του, στις 17 Ιανουαρίου του 1951, ανέκοψε την πορεία του.
Ως ένδειξη τιμής προς το δήμαρχο Ανδρέα Παναγόπουλο, η πλατεία (Συντριβάνι) μπροστά στο Δημαρχείο και η οδός που καταλήγει στην οδό Εθν. Αντίστασης, φέρουν το όνομά του.
Τάσος Παναγόπουλος
Το 1952 ο γιος του Ανδρέα Παναγόπουλου, Αναστάσιος (Τάσσος), και ο γιος του Ιωάννη Ροντήρη, Αθανάσιος (Θανάσης), ανέλαβαν την επιχείρηση.
Ο Τάσσος Παναγόπουλος γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1915. Τελείωσε τη Λεόντειο σχολή στην Αθήνα και το 1940 απεφοίτησε από τη Νομική Σχολή. Όντας φοιτητής δημοσιεύει ποιήματά του σε λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής.
Επιστρέφει στο Αγρίνιο όπου εργάζεται ως δικηγόρος και συνάμα ασχολείται με τις καπνεμπορικές επιχειρήσεις Αφ. Παναγοπούλου.
Το 1939 κατατάχθηκε στον τακτικό στρατό και έλαβε μέρος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο από το 1940 ως το 1941. Οργανώθηκε στο Ε.Α.Μ. και τον Ιούνιο του 1942 γίνεται πολιτικός καθοδηγητής στο Β’ τάγμα με το ψευδώνυμο “Καπετάν – Δάφνης”. Στις 11 Οκτωβρίου του 1943, στη μάχη της Σκουτεράς, ο Τάσσος Παναγόπουλος τραυματίζεται.
Με τη λήξη του πολέμου επιστρέφει και εγκαθίσταται στο Αγρίνιο.
Παντρεύεται την Ισμήνη Μάντζου και αποκτά δύο παιδιά, τον Ανδρέα και τη Σπυριδούλα.
Στις εκλογές του 1964 αποφάσισε να διεκδικήσει τη θέση του δημάρχου της πόλης. Εκλέχτηκε με συντριπτική πλειοψηφία 75%, στις 5 Ιουλίου.
Άσκησε τα δημαρχιακά του καθήκοντα έως το 1967. Με την επιβολή της δικτατορίας, παύεται από δήμαρχος, συλλαμβάνεται και εξορίζεται στη Γυάρο.
Επί της δημαρχίας του έγιναν έργα ώστε να αναδειχτεί το Αγρίνιο σε σύγχρονη πόλη και παράλληλα ενίσχυσε την κοινωνική πολιτική του δήμου. Συνοπτικά αναφέρουμε τα σημαντικότερα έργα:
• Ίδρυσε το Λαϊκό Πανεπιστήμιο Αγρίνιου, με προπομπό το Σχολείο Λαϊκής Επιμόρφωσης, το οποίο λειτουργούσε στο σημερινό 4° Δημοτικό Σχολείο.
• Ίδρυσε την Εταιρεία Ανάπτυξης Πόλεως Αγρίνιου με εκπροσώπηση των επαγγελματικών, αγροτοεργατικών, επιστημονικών και εκπολιτιστικών οργανώσεων με στόχο την οργάνωση εκδηλώσεων για την ανύψωση του πνευματικού και πολιτιστικού επιπέδου του Αγρινίου και της ευρύτερης περιοχής.
• Αδελφοποίησε το Αγρίνιο, με τη Μπολόνια της Ιταλίας.
Καθιέρωσε το μνημόσυνο για τους 120 εκτελεσθέντες από τους Γερμανούς
Αγωνίσθηκε για την αναγνώριση της Εθνικής Αντιστάσεως και την αποκατάσταση των
αγωνιστών.
Πρωτοστάτησε στον αγώνα για τη δημιουργία Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων. Σχεδίασε και άρχισε την επικάλυψη των ρεμάτων.
Προχώρησε στη Σύνταξη Κτηματολογίου του Δήμου.
Εξήγγειλε την ύδρευση της πόλης από τον Αχελώο ποταμό.
Διαμόρφωσε και επέκτεινε το σχέδιο πόλεως με σύγχρονες προδιαγραφές. Πραγματοποίησε την ανέγερση του σημερινού Δημοτικού Μεγάρου.
Επέκτεινε το σχέδιο πόλης, διαμόρφωσε την κεντρική πλατεία και διάνοιξε εμπορικούς
δρόμους.
• Ενίσχυσε με σημαντικές επιχορηγήσεις τα σχολεία, τις παιδικές κατασκηνώσεις και τον τόπο.
• Όραμά του ήταν η ίδρυση Πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδας με έδρα το Αγρίνιο.
Ο Τάσσος Παναγόπουλος πέθανε στις 9 Ιανουαρίου 1986.
Τα παιδιά του, Ανδρέας και Σπυριδούλα, που απέκτησε με την σύζυγό του Ισμήνη, τον αντικατέστησαν στην επιχείρηση, και σε συνεργασία με το θείο τους Θανάση Ροντήρη συνέχισαν την οικογενειακή παράδοση της καπνεμπορικής Εταιρείας ως το τέλος του 20ου αι. περίπου, που έκλεισαν τελευταίες από όλες τις καπνικές επιχειρήσεις στο Αγρίνιο, καταγράφοντας μια πορεία ενός και πλέον αιώνα.
Θανάσης Ροντήρης
Ο Θανάσης Ροντήρης γεννήθηκες στο Αγρίνιο. Γονείς του ο Ιωάννης Ροντήρης και η Αικατερίνη Παναγοπούλου.
Σπούδασε τοπογράφος μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο. Ο πατέρας του αν και καθηγητής ασχολήθηκε με το καπνεμπόριο στην οικογενειακή επιχείρηση “Αφοί Παναγόπουλοι”. Μετά τον θάνατό του, ο Θανάσης Ροντήρης τον αντικατέστησε και από το 1952 μέχρι το τέλος της ζωής του ασχολήθηκε με το καπνεμπόριο.
Συνέταιρός του ο εξάδελφός του Τάσσος Παναγόπουλος και ο θείος του Ντίνος Παναγόπουλος. Αυτός και τα παιδιά του Τάσου Παναγόπουλου ήταν αυτοί που ανέλαβαν την οικογενειακή επιχείρηση μετά τον θάνατο του ξαδέλφου του και του θείου του.
Από το 1952 μπήκε δυναμικά στην καλλιτεχνική δραστηριότητα του Αγρίνιου και μαζί με άλλους διαπρεπείς συμπολίτες πρωταγωνίστησε στην επανίδρυση του Μουσικού Συλλόγου “ΟΡΦΕΥΣ ΑΓΡΙΝΙΟΥ”. Το 1963 γίνεται πρόεδρος του Συλλόγου. Αγωνίστηκε για τη “Φιλαρμονική” και τη “Χορωδία” του “ΟΡΦΕΑ”.
Το 1995 παραδίδει τη Φιλαρμονική στο Δήμο και διατηρεί τη χορωδία.
Ήταν ιδρυτικό μέλος αρκετών συλλόγων στο Αγρίνιο, όπως στο Φιλολογικό και λογοτεχνικό όμιλο «Κων/νος Χατζόπουλος», στον Ροταριανό όμιλο Αγρινίου κ.ά.
Ήταν επίσης πρόεδρος του Καπνεμπορικού συλλόγου για πολλά χρόνια. Έφυγε από τη ζωή την 21η Μαΐου 2005.